Het landelijk beleid en een onervaren lijsttrekker hebben de PvdA de das om gedaan bij de raadsverkiezingen. Maar dat betekent niet dat alles verloren is, betoogt Bouwe Olij, voormalig PvdA-raadslid en stadsdeelvoorzitter.
Vandaag is het precies honderd jaar geleden dat Floor Wibaut (1859-1936) gekozen werd als eerste sociaal-democratische wethouder in het college van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam. Wibaut was toen al zeven jaar raadslid en zou dat nog 17 jaar blijven waarvan 15 jaar tevens wethouder.
Met uitzondering van enkele korte onderbrekingen voor de oorlog en gedurende de oorlog zijn de sociaal-democraten honderd jaar onafgebroken vertegenwoordigd geweest in het college. Aan die hegemonie komt na de verkiezingsuitslag van vorige week een eind. Doorgaans haalt de PvdA rond de 15 zetels, nu zijn we teruggeworpen naar 10 zetels. Het slechtste resultaat ooit, minder dan de twaalf zetels in 1970 en 1990.
Hoe heeft het zover kunnen komen? Daar zijn twee hoofdoorzaken voor. Ten eerste het regeringsbeleid waar de PvdA medeverantwoordelijkheid voor draagt en ten tweede de keuze voor een onervaren politicus als wethouder en lijsttrekker.
De kiezers zijn teleurgesteld in de PvdA onder andere door de snelle keuze voor regeren met de VVD, de stijging van de huren in de sociale sector en de bezuinigingen. De mensen zijn bang voor de decentralisatie van de zorg. En dan heb ik het nog niet over de strafbaarstelling van illegalen. Dat pikken PvdA-kiezers niet.
Dit risico was al tijden duidelijk. Ik hoor het de ervaren (oud) Eerste en Tweede Kamerleden nog zeggen in de wandelgangen op het partijcongres in november 2012: “Een regeerakkoord met ieder z’n eigen punten en geen compromissen erin, dat gaat niet werken”.
Even was er het idee dat met de politiek leider in de Tweede Kamer we een bitbull hadden die het regeringsbeleid kritisch zou volgen en bijsturen. Maar helaas is Diederik Samsom vanaf dag één de allergrootste fan en felste verdediger van het regeringsbeleid. Zelfs een verkiezingsnederlaag waarbij we landelijk nog maar rond de tien procent scoren brengt hem niet van zijn stuk.
Het zou beter zijn als Samsom het verdedigen van het regeringsbeleid overlaat aan de ministers. Zijn taak is het om voortdurend het PvdA-geluid te laten horen.
Het lot van gemeentelijke politici, zeker in de grote steden, is dat het oordeel over het landelijke beleid grotendeels de uitslag bepaalt. Maar een onbeschadigde lijsttrekker voor de PvdA in Amsterdam kan wel twee zetels schelen. Het Amsterdamse PvdA-bestuur en de raadsfractie hebben de arrogantie gehad een onervaren politicus anderhalf jaar op een zware wethouderspost neer te zetten. Hij moest ook nog lijsttrekker worden.
Pieter Hilhorst had wellicht een kans gehad het verschil te maken als hij niet belast was geweest met de fouten uit zijn korte wethouderscarrière. Nu ging hij onderuit. Het siert hem dat hij daaruit de consequenties heeft getrokken.
Hoe nu verder? Het verlies van de PvdA betekent niet dat de stad onbestuurbaar is of dat “het voelt alsof we de sleutels van de stad hebben ingeleverd”. Dat soort arrogantie is dodelijk voor de partij en een andere oorzaak van het enorme verlies.
Na honderd jaar niet in het college is geen ramp. Ons past nu enorme bescheidenheid. Natuurlijk, als D66 ons er bij wil hebben in het college dan staan we daarvoor klaar en zullen we op zoek gaan naar de beste wethouders die in de PvdA te vinden zijn. Maar het is beter om ons mentaal voor te bereiden op een periode waarbij we na een eeuw op het pluche nu eens de zittingen van de oppositiebanken mogen uitproberen. Dat kan heel heilzaam uitwerken voor de stad en de partij.
De komende vier jaar kunnen we dan elke week, in plaats van alleen voor de verkiezingen, de straat op gaan, de buurten in en met bewoners en ondernemers praten om te horen wat ze bezighoudt en wat ze van ons verwachten. Met die kennis kunnen we in de gemeenteraad constructief onze bijdrage leveren aan het bestuur en ons klaar maken voor een revanche over vier jaar als we hopelijk het vertrouwen van de Amsterdammers in de PvdA hebben teruggewonnen. Aan de slag. Nu Vooruit.
Bouwe Olij was namens
de PvdA gemeenteraadslid en
stadsdeelvoorzitter in De Pijp en in Oud-West